KLOOSTERGEMEENSCHAPPEN IN SINT-KRUIS

Op het huidige grondgebied van Sint-Kruis hebben zich in de loop der tijden meerdere zustergemeenschappen gevestigd, maar slechts één mannengemeenschap: de PATERS KARTUIZERS die verbleven in het verdwenen kartuizerklooster Genadedal dat in 1318 werd gebouwd in de onmiddellijke omgeving van de huidige Residentie Park Van Zuylen.
De geschiedenis van dit klooster bevat tal van belangrijke en interessante gebeurtenissen zoals de processie met het Heilig Bloed die, ter genezing van de zwaar zieke Maria van Bourgondië, op 27 maart 1482 vertrok vanuit Brugge naar het Genadedalklooster in Sint-Kruis.

In de beroerde tijden van 1578 kwam er abrupt een einde voor het klooster: op bevel van de toenmalige Brugse stadsmagistraat werd, om redenen van militaire stadsverdediging, het kartuizerklooster, samen met de gotische kerk van Sint-Kruis, afgebroken en verhuisde de kartuizergemeenschap noodgedwongen naar locaties binnen de stadsomwalling van Brugge.*

In Sint-Kruis zijn er, anno 2019, in het klooster in de dorpskern en op  Male, enkel nog zusters van  de  “stichtingen” van de congregatie van de Zusters van Maria van Pittem. In de gebouwen van de Zusters van de Kindsheid van Maria Ter Spermalie in de Polderstraat zijn er geen kloosterzusters meer, alsook niet in de Sint-Trudo-abdij van Male, tot 2013 de verblijfplaats van de Reguliere kanunnikessen van het Heilig Graf. Ook de Spaanse zusters van de congregatie 'Servantes de Maria', die tijdens de tweede helft van de vorige eeuw in het oud landhuis “het Groen Kasteeltje” in de Altebijstraat niet ver van de Kruispoort resideerden, zijn er niet meer. In de jaren vóór de eerste wereldoorlog was het kasteel Warren in de Polderstraat de verblijfplaats van een twintigtal zusters van "Les Soeurs de Notre Dame de Moulins".

De zusters van de Sint-Kruise stichting van de ZUSTERS VAN MARIA van PITTEM verhuisden eind 1930 naar de nieuwe klooster- en aanpalende schoolgebouwen in de Pastorieweg die op 18 december van dat jaar door de toenmalige bisschop van Brugge, Henricus Lamiroy, werden ingewijd. Meer dan een halve eeuw hebben vele zusters van die congregatie, voornamelijk aan de plaatselijke jeugd, onderwijs gegeven; hun belangrijkste taak naast missionering en bejaardenzorg.

Hieronder geven we de alfabetische lijst van de Zusters van Maria die  in Sint-Kruis geboren zijn. We vermelden achtereenvolgens: de familienaam, de doopnaam (voornaam), de kloosternaam, de plaats en het jaar van geboorte (°) en, indien reeds overleden, de plaats en het jaar van overlijden (+).

BLEYAERT Lea                       =   zuster Aloysia                 ° Sint-Kruis 1896          + Pittem       1987
BLONDEEL Rosalie                =  zuster Rosalie                  ° Sint-Kruis 1839         + Pittem       1918
BUSSCHAERT Elisabeth       =  zuster Victoire                  ° Sint-Kruis 1916         + Pittem       1999
BYL Françoise                        =  zuster Ignace-Marie       ° Sint-Kruis 1937         + Tielt           2004
CAFMEYER Martha              =  zuster Johanna                °  Sint-Kruis 1901         + Gistel        1987
CAFMEYER Maria                 =  zuster Hélène                   ° Sint-Kruis 1871          + Gistel        1965
CALLANT Euphrasie             =  zuster Vincentia               ° Sint-Kruis 1880          + Zevekote 1964
de BEL Thérèse                     =  zuster de Montfort          ° Sint-Kruis 1925          + Pittem      2004
DEPOVER Maria                   =  zuster Gudula                   ° Sint-Kruis 1913          + Pittem      2004
DEPREEUW Maria               =  zuster  Leona                     ° Sint-Kruis 1898          + Sint-Kruis 2000
DEPREEUW Agnes               =  zuster  Andrée Marie      ° Sint-Kruis 1922                   -
DEWITTE Maria                    =  zuster  Irenea                   ° Sint-Kruis 1912          + Gistel        2013
GOENS Claire                        =  zuster  Geert                     ° Sint-Kruis 1935                   -
GOETHALS Rachel                =  zuster  Liberata                ° Sint-Kruis 1920          + Pittem     2015
GOOSSEN Suzanne              =  zuster  Jacqueline             ° Sint-Kruis 1913         + Gistel        1995
HOSTE Lydia                          = zuster  Cherubina              ° Sint-Kruis 1915         + Pittem      2004
HOSTE Suzanne                    = zuster   Adeline                  ° Sint-Kruis 1914         + Pittem      2008
LIPS Gabriëlle                        = zuster  Celine                     ° Sint-Kruis 1932                   -
LONNEVILLE Eugenie           = zuster   Candida                ° Sint-Kruis 1868          + Pittem    1958
MAERTENS Maria                 = zuster   Hieronyma          ° Sint-Kruis 1905          + Menen    1986
NAEYAERT Ludovica             = zuster   Felicité                 ° Sint-Kruis 1865          + Pittem     1936
SABBE Maria                          = zuster   Euphrasia            ° Sint-Kruis 1921          + Pittem     2017
VAN DAMME Cecile             = zuster   Godelina              ° Sint-Kruis 1937                   -
VAN HOORICKX Anna          = zuster   Andrée                 ° Sint-Kruis 1908          + Pittem      2007
VAN DE VELDE Adrienne     = zuster   Adelaïs                 ° Sint-Kruis 1887          + Egem        1947
VAN DE VELDE Stefanie       = zuster   Lucia                     ° Sint-Kruis 1880          + Brugge     1929
VANDER MOERE Maria       = zuster   Jean Marie           ° Sint-Kruis 1904          + Pittem      1981
VANDER STOCK Gabriëlle   = zuster  Rudolfa                  ° Sint-Kruis 1911          + Brugge     1969
VERHEGGHE Paula                = zuster  Roberta                 ° Sint-Kruis 1912         + Sint-Kruis 1941

DE ZUSTERS VAN DE KINDSHEID VAN MARIA TER SPERMALIE BRUGGE kwamen op het einde van de jaren 1880 naar de gebouwen van het toenmalige “Wezengesticht” Heilig Hart in de Polderstraat- het huidige Nieuwland - om er in te staan voor de opvang en de opvoeding van wezen en verwaarloosde kinderen. Enige tijd geleden werd er op dat domein een blauwstenen gedenksteen gevonden met daarop de namen van dertien zusters die in “ ’t Weezenhuis van ’t Heilig Hert” tussen 1922 en 1944 zijn overleden.

De meeste Spermaliezusters van het Wezengesticht werden begraven op het noordelijk deel van het kerkhof rond de dorpskerk van Sint-Kruis, in de schaduw van de grote taxusboom. Vanaf 1952 worden zusters van Spermalie begraven in rij 50B van de begraafplaats op het einde van de Pastorieweg. ​

In het begin van de jaren 1950 werd de gehele site van het kasteel van Male in Sint-Kruis door eigenaar Charles Gillès de Pélichy overgedragen aan de REGULIERE KANUNNIKESSEN VAN HET HEILIG GRAF. Bij deze zusters Augustinessen, die uit Turnhout waren overgekomen, sloten zich de laatste zusters van de Brugse Sint-Trudoabdij aan en samen stichtten zij in het historische kasteel de nieuwe abdij Sint-Trudo Male.

In de bibliotheek van het klooster hing een lijst van de zusters die sedert hun verblijf in Male gestorven waren. Zij werden begraven in de ‘immergroene’ begrafenistuin in het bos van het kasteel.

In 2013, bij de verhuis van deze  Maalse kloostergemeenschap naar het klooster van de Hospitaalzusters van Sint-Jan in Brugge, werd deze begraafplaats opgeheven en werden alle overleden zusters overgebracht naar een nieuwe site op de Brugse begraafplaats Blauwe Toren.
 

DE SPAANSE ZUSTERS VAN DE CONGREGATIE “SERVANTES DE MARIA”

Tijdens de tweede helft van de vorige eeuw verbleef er een kleine gemeenschap van een tiental Spaanse zusters in Sint-Kruis, in het oud landhuis “het Groen Kasteeltje” in de Altebijstraat niet ver van de Kruispoort. Ze waren in 1962 vanuit Knokke en Westkapelle overgekomen naar Brugge op vraag van de toenmalige Sint-Jozefkliniek aan de Komvest.

DE ZUSTERS NOTRE DAME DE MOULINS in SINT-KRUIS

In de jaren vóór de eerste wereldoorlog (1904-1913) verbleef een gemeenschap van een twintigtal Franse religieuzen in het kasteel Warren in de Polderstraat in Sint-Kruis. Zij waren afkomstig van de stad Moulins in het centrum van Frankrijk en waren naar België gekomen vanwege de antiklerikale politiek van de toenmalige Franse regering. Door bemiddeling van het Engels klooster verkregen de zusters onderdak in het kasteel Warren dat toen, door de familie van de bekende priester-politicus Leon de Foere, juist verkocht was aan A. Demeester, de latere directeur van Spermalie.

jongere zusters was de verveling dan ook groot en, mede omwille van het groeiend tekort aan leerkrachten in het thuisland, vertrokken een aantal zusters terug naar Moulins of naar een nieuwe stichting van de orde in Budapest. In 1913 verhuisde gans de communauteit vanuit Sint-Kruis naar een nieuw verblijf in het bisdom Namen en maakten daar, in ongunstige omstandigheden, de eerste wereldoorlog mee. In 1919 vertrokken alle zusters definitief terug naar hun thuisbasis in Moulins.**

   *In het boek De Kartuis van Sinte-Cruys van Pol Declercq, in eigen beheer uit-
     gegeven in 2018, is een uitgebreid overzicht terug te vinden van de  geschie-
     denis van de paters kartuizers en hun kloosters in Sint-Kruis en Brugge tijdens
     de periode 1318-1783.

**In het tijdschrift Brugs Ommeland van de gelijknamige heemkundige kring
    publiceerde Koen Rotsaert in 2008, nummer 4, p. 214 het artikel Franse 
    religieuzen op het kasteel Warren te Sint-Kruis over de zustergemeenschap
    Notre Dames de Moulins in Sint-Kruis.

                                                                                                                                                                                                                Johan Duyck